Στην επιφάνεια αλήθειες ξεχασμένες

ΠΡΟΛΟΓΟΣ*

Σ’ ένα ποίημά του, το «Όταν αποχαιρέτησα…», ο Μανόλης Αναγνωστάκης γράφει: «Πώς τόσα πρόσωπα να γίνουν αριθμοί / Και τόσα γεγονότα απλά βιβλία». Έχω τη γνώμη πως αυτοί οι δύο στίχοι είναι ένα καλό κλειδί για να ξεκλειδώσει κανείς την ιστορία των ανθρώπων ενός μικρού τόπου, όπως το γραφικό χωριό, η Λαφιώνα, του καλού συναδέλφου και επιστήθιου φίλου Στρατή Αγγελόγλου, του οποίου η αγάπη για τη γενέτειρά του φέρνει στο φως άγνωστα στοιχεία γι’ αυτήν, βάσει του κώδικα του ιερού ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Όποιος διαβάσει το παρόν βιβλίο, θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά αφανείς κατοίκους της Λαφιώνας, μιας πεντηκονταετίας περίπου, πως αυτοί έζησαν στον τόπο που γεννήθηκαν και πως βίωσαν σημαντικά γεγονότα της εποχής τους, εποχής ιδιαίτερα σημαντικής για το νησί της Λέσβου, μιας και από το 1853 μέχρι και το 1913, χρονολογική περίοδο γεγονότων που περιλαμβάνει ο κώδικας, βρίσκονταν υπό οθωμανική κατοχή.

Το βιβλίο του αγαπητού φίλου Στρατή είναι μια σημαντική συμβολή στην Τοπική Ιστορία της Λέσβου. Κι αυτό για τρεις βασικούς λόγους, του οποίους ευθύς αμέσως παραθέτω. Πρώτον, γιατί καταγράφει μορφές και θεσμούς μιας απομακρυσμένης αγροτικής περιοχής, ανατροφοδοτώντας την τοπική ταυτότητα και αυτογνωσία. Δεύτερον, γιατί το περιεχόμενο του εκδιδόμενου εκκλησιαστικού κώδικα δίνει έμφαση σε πρόσωπα ξεχασμένα, άλλοτε σημαντικά όπως ο Μητροπολίτης Μηθύμνης Αγαθάγγελος κι άλλοτε ασήμαντα και «περιθωριακά» – χρησιμοποιώ το όρο αυτόν με θετικό πρόσημο - από τη «μεγάλη» Ιστορία, γνωστή ως μακροϊστορία· εδώ η αναγωγή του ατομικού δείχνει πόσο σημαντική για την Τοπική Ιστορία είναι και η μικροϊστορία. Εξού και το άπλετο φως που ρίχνει η έκδοση του εκκλησιαστικού κώδικα σε θεματικές πτυχές από πλήθος ιστορικά δεδομένα του τόπου, όπως λόγου χάριν προικοσύμφωνα, διαθήκες και δωρεές. Και τρίτον, γιατί η Τοπική Ιστορία της Λέσβου, με την έκδοση του εκκλησιαστικού κώδικα της Λαφιώνας, εμπλουτίζεται ακόμη περισσότερο, αφού εξασφαλίζει μια όσο το δυνατόν πληρέστερη διαχρονική εικόνα της γενέτειρας του συγγραφέα, η οποία άμεσα συνδέεται με ολόκληρη τη Λέσβο. Εδώ, για να εκτιμήσουμε καλύτερα την αξία του βιβλίου του αδελφικού φίλου Στρατή, οφείλω να σημειώσω και το εξής: οι ιστορικές πηγές δεν είναι μόνον τα αρχαιολογικά μνημεία αλλά κι όλα εκείνα τα δεδομένα που σχετίζονται με το παρελθόν ενός τόπου. Ιστορική, λοιπόν, πηγή και μνημείο πολιτισμού είναι κι ο εκκλησιαστικός κώδικας της Λαφιώνας. 

Εύχομαι καλοτάξιδο να είναι το βιβλίο του Στρατή, τώρα που στο γέρμα της διδασκαλικής του διαδρομής, ως συνταξιούχος πια θεολόγος καθηγητής, θα έχει το χρόνο να ασχοληθεί περισσότερο με τη συγγραφή βιβλίων. 

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 

* Προλόγισμα στο βιβλίο του: ΣΤΡΑΤΗ ΙΓΝ. ΑΓΓEΛΟΓΛΟΥ. (2019). Ο Εκκλησιαστικός Κώδικας Λαφιώνας. Συμβολή στην Τοπική Ιστορία της Λέσβου. Μυτιλήνη: mythos BOOKS.