4 Φεβρουαρίου 1843: 178 χρόνια από τον θάνατο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Ναι, όλοι μας γνωρίζουμε ότι εφέτος μνημονεύουμε την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Διακόσια χρόνια, είτε λίγα είτε πολλά είναι, δεν έχει και τόση σημασία. Απεναντίας σημασία έχει πως οι αγωνιστές του Αγώνα είναι προπαππούδες μας. Επ’ ευκαιρία ετούτης της μνημόνευσης, μπορεί να λέμε ό,τι κάνουμε κι οργανώνουμε πολλά (εκδηλώσεις, μαθητικούς διαγωνισμούς, συνεδρία, ημερίδες κ.ά) νομίζω, όμως, πως παραμένει ένα κενό που καθιστά ετούτη τη μνημόνευση επιφανειακή. Λείπει η μνήμη θανάτου πολλών αγωνιστών με πρόσφορο, κόλλυβα και δάκρυα στα μάτια, γι' αυτούς που πέθαναν ψωμοζήτες και στην αφάνεια. Βλέπετε οι Βαυαροί που, με τον Όθωνα ήρθαν να κυβερνήσουν την ελεύθερη Ελλάδα (1833-1862), κυβέρνησαν απολυταρχικά, αγνοώντας προκλητικά τους επώνυμους και τους ανώνυμους αγωνιστές, εκείνους που με το αίμα τους πότισαν το δέντρο της λευτεριάς. 

Μνημοσύνη, λοιπόν, σήμερα 4 Φεβρουαρίου, ημέρα που στα 1843 πέθανε ο Γέρος του Μοριά, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Από τον πολυτάραχο βίο του, πέραν της τεράστιας προσφοράς του στον ένοπλο αγώνα, αξίζει να θυμόμαστε πως ο Κολοκοτρώνης (25 Μαΐου 1834)[1], μαζί με τον Στρατηγό Μακρυγιάννη (16 Μαρτίου 1853)[2] περιφρονήθηκαν, κι αυτή η περιφρόνηση έλαβε τη μορφή ωμής καταδίωξης και φυσικής εξόντωσης. Ο Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος, σημαντικότατος ιστορικός του 20ού αιώνα, γράφει τα εξής γι’ αυτήν την απαράδεκτη στάση όσων τους κατέτρεξαν: «έτσι δυσαρεστημένη και αγανακτισμένη έσβησε η τάξη των αγωνιστών με το πέρασμα του χρόνου»[3].

Διερωτώμαι πολλές φορές, σήμερα άραγε τι μας έχει μείνει από τους αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης του 1821; Μάλλον τίποτα θα ‘λεγα. Δεν είμαι απαισιόδοξος γιατί λέγω τίποτα. Φοβάμαι πως στο χώρο της εκπαίδευσης, η μνήμη των 200 χρόνων δεν λειτουργεί όπως θα ‘πρεπε: δάσκαλοι και καθηγητές να επιφορτιστούμε με την ευθύνη εμπέδωσης της εθνικής συνείδησης στους μαθητές μας, που είναι και το ζητούμενο ετούτης της μνήμης. Μεγάλη, δυστυχώς, μερίδα δασκάλων και καθηγητών βλέπουν το παρελθόν των 200 χρόνων από το 1821 ως μια χονδροειδή εκμετάλλευση και διεκπεραίωση σχολικών πανηγύρεων. Όπως σοφά κάποτε το είχε διατυπώσει ένας εξέχων συνάδελφος θεολόγος, ο Αλέξανδρος Καριώτογλου (πατήρ Αλέξανδρος σήμερα): «αυτό μοιάζει με σχολική γιορτή» - στις σημερινές συνθήκες, όπου τα πάντα σχεδόν κινούνται στο χώρο της «καινοτομίας» - θα ‘λεγαμε ότι αυτό μοιάζει με μαθητικό διαγωνισμό, στημένο δηλαδή παιχνιδάκι και υποκριτική έκφραση κάποιας εκδήλωσης, για να αποδεικνύουμε ότι για το 1821 κάτι κάνουμε κι εμείς οι εκπαιδευτικοί: γιορτούλες και αφιερώματα, μια ανιαρή υπόθεση. Τι μας λείπει λοιπόν; Καίριο το ερώτημα. Λείπει η ουσιαστική παρέμβαση, λείπει ο αγέρας της εθνικής μνήμης γιατί χάσαμε «τον αέρα που τον είχαν ακόμα απέναντι στους ξένους ο Κολοκοτρώνης ή ο Μακρυγιάννης»[4], καθώς σοφά γράφει ο Ζήσιμος Λορεντζάτος.

[1] Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο Δημήτριος Πλαπούτας καταδικάζονται σε θάνατο. Είχαν κατηγορηθεί ότι συνωμοτούσαν κατά της Αντιβασιλείας.

[2] Δικάζεται σε στρατοδικείο με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας και χωρίς σοβαρά αποδεικτικά στοιχεία καταδικάζεται σε θάνατο.

[3] ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Ε. ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ. (1948). Τα ελληνικά στρατεύματα του 1821. Οργάνωση, ηγεσία, τακτική, ήθη, ψυχολογία. Θεσσαλονίκη, σ. 292.

[4] ΖΗΣΙΜΟΣ ΛΟΡΕΝΤΖΑΤΟΣ. (2009). Collectanea. Αθήνα: Δόμος, σ. 70 [142].