Την 24η Αυγούστου μνημονεύουμε Άγιο Κοσμά των Αιτωλό

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Την 24η Αυγούστου μνημονεύουμε Άγιο Κοσμά των Αιτωλό. Λησμονημένος Άγιος και «παιδαγωγός», μέχρι το 1940 ήταν σχεδόν άγνωστος. Από την αφάνεια τον έφερε στο φως ο ιστορικός Φάνης Μιχαλόπουλος, με το σημαντικότερο έργο του: Κοσμάς ο Αιτωλός ο Εθναπόστολος, βιογραφώντας τον ως έναν από τους μεγαλύτερους διδασκάλους του σκλαβωμένου στους Τούρκους Γένους. Αρκετά χρόνια αργότερα ο Μάρκος Γκιόλας έγραψε το βιβλίο: Ο Κοσμάς Αιτωλός και η εποχή του, βιβλίο που ο Κ. Θ. Δημαράς χαρακτήρισε «ευσυνείδητη προσπέλαση προς το θέμα», πλήρη και άρτια μελέτη (Σύμμεικτα, Α΄. Από την παιδεία στη λογοτεχνία. Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα 2000. Ο τόμος συγκεντρώνει άρθρα του Δημαρά στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ. Το άρθρο - βιβλιοκρισία δημοσιεύθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 1972). Τέλος, επτά χρόνια αργότερα, το 1979, ο Ιωάννης Β. Μενούνος, μας χάρισε την έκδοση των Διδαχών του Πατροκοσμά: Κοσμά του Αιτωλού Διδαχές (και Βιογραφία), εκδ. Τήνος. Έκτοτε συνέδρια και άλλες μελέτες, άλλες αυτοτελείς κι άλλες δημοσιευμένες σε περιοδικά, μας έχουν δώσει ένα πλουσιότατο αμητό για την προσωπικότητα και την προσφορά του Πατροκοσμά στο Γένος. Από το βιβλίο του Κώστα Σαρδελή: Το Συναξάρι του Γένους, μέρα που ‘ναι μνήμης του Πατροκοσμά, καταγράφω μια ενθύμηση, που δείχνει τη μακρά διάρκεια της φήμης του στην εκπαίδευση, μέχρι τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα. Σήμερα, στη σημερινή εκπαίδευση ο Πατροκοσμάς, δυστυχώς, δεν αναφέρεται σε κανένα σχολικό βιβλίο ή, αν αναφέρεται, μνημονεύεται μόνο το όνομά του. Γράφει ο Σαρδελής: «Στην περιοχή της Παραμυθιάς, ως τα 1913 ακόμα τα μαθητούδια λέγανε στο σχολειό τους τούτη την προσευχή: “Έφεξε το φως / προσκυνούμεν το Χριστό / και τον Τίμιο Σταυρό / και τον Άγιο Κοσμά / που παιδεύτηκε για μας / να βοηθάει το δάσκαλό μας / και τον Οίκο του Πατρός μας”» (σ. 232).

Η γνωστή χαλκογραφία του Καλλίνικου Μυτιληναίου (1829), με εικόνα και σκηνές από τη ζωή του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού· [ΠΗΓΗ: Πρακτικά Συνεδρίου: Σύναξις. Ευγένιος ο Αιτωλός και η εποχή του (Καρπανήσιον, 12 - 14 Οκτωβρίου 1986). Αθήναι 1086, σ. 579]. Σ’ αυτή τη χαλκογραφία βασίστηκε και εικονογραφική παράσταση του 1856 η οποία βρίσκεται στον Μητροπολιτικό Ναού Ευαγγελίστρια Πατρών.